Najszlachetniejsza z przypraw o najbardziej rozpoznawalnym smaku i aromacie. Wydaje się być wyparta nieco przez syntetyczne olejki aromatyczne, jednak gdy chociaż raz zasmakujemy jej niebywałego, głębokiego i bogatego bukietu stanie się niezastąpiona...

Wanilia to owoc strąkowej rośliny Vanilla planifolia (wanilia płaskolistna) z rodziny storczykowatych. Vanilla zakwita bladożółtymi kwiatami, z których powstaje owoc w postaci strąka wypełnionego drobnymi nasionami. W drodze do uzyskania ciemnobrunatnych lasek o charakterystycznym zapachu stosuje się wiele zabiegów, sam bowiem owoc nie posiada żadnego aromatu. Aby go uzyskać, strąki poddaje się naprzemiennym procesom fermentacji i suszenia. Na powierzchni strąków pojawiają się wówczas kryształki, które wydzielają wspaniałą, waniliową woń. Wtedy strąki suszy się (zazwyczaj na słońcu), a następnie ponownie ogrzewa w wilgotnych warunkach. Podczas suszenia strąki tracą 80% wilgoci, a cały proces wydobywania aromatu  trwa kilka miesięcy.  

Historia i pochodzenie

Wanilia pochodzi z Ameryki Południowej, gdzie już Aztekowie stosowali ją jako przyprawę aromatyzującą napój czekoladowy. Odkryta w Meksyku przez Hiszpanów i sprowadzona do Europy szybko podbiła jej podniebienie swoim niezwykłym smakiem.  Sam Meksyk był czołowym producentem wanilii aż do XIX wieku. Ta wyłączność wynikała z trudności uprawy – zapylać kwiaty Vanilla planifolia mogły wyłącznie specyficzne, żyjące w Meksyku owady. Na początku XIX wieku we Francji dokonano pierwszego, ręcznego zapylenia kwiatu. To pozwoliło rozszerzyć pola uprawy poza Meksyk.
Obecnie wanilia uprawiana jest, poza Meksykiem -  na Madagaskarze, na wyspie Reunion i na Tahiti, stąd też mogą występować nieznaczne różnice smakowe, na które wpływ mają różne warunki uprawy i różne metody procesu fermentacji i suszenia lasek wanilii. Poszczególne rejony specjalizują się też w „waniliowym przetwórstwie”. Madagaskarska wanilia dostępna jest, poza tradycyjnymi laskami, w postaci 100% ekstraktów, waniliowego proszku z nasion i pasty, co niewątpliwie poszerza kulinarne horyzonty zastosowań tej wspaniałej przyprawy.

Jak używać?

Po otwarciu opakowania, w którym wanilia została zakupiona, należy przechowywać ją w szczelnym słoiczku, najlepiej przesypaną cukrem kryształem.

Laskę wanilii przekrawamy na pół ostrym nożem, zeskrobujemy drobne nasiona i dodajemy do potrawy. Wanilię można użyć również w całości, np. do aromatyzowania sosu na bazie mleka. Wówczas całą laskę wanilii gotujemy w mleku, następnie opłukujemy pod bieżącą wodą, osuszamy i zamykamy w szczelnym słoiczku z cukrem.

Do czego stosować?

Wanilią aromatyzuje się prawie wszystkie ciasta i desery, słodkie sosy, dania na bazie mleka i owoców.

fot: sxc.hu