Czosnek

Bliski krewny cebuli, szalotki, pora i szczypiorku. Czosnek oddaje nam nie tylko swe aromatyczne, ale i zdrowotne właściwości...

Czosnek, czyli Allium sativum występuje w kilku odmianach, różniących się między sobą barwą łupinki: od najpopularniejszej biało-szarej, do różowej i fioletowej. Odmiana ma wpływ na ostrość smaku i aromatyczność czosnku.

Jako przyprawa czosnek występuje w dwóch postaciach: świeżej cebulki i suszony. Dostępny przez cały rok świeży czosnek ma bardzo silne bakteriobójcze i odkażające właściwości. Czosnek suszony nie posiada zalet zdrowotnych i jest subtelniejszy w smaku.
Czosnek przyjął się w większości kuchni świata. Niezwykle popularny jest w kuchni południowoeuropejskiej, głównie francuskiej, która wyspecjalizowała się w potrawach obfitujących w swym składzie w czosnek. Są to m.in. lièvre à royale (zając i 30 ząbków czosnku) oraz kurczak przyrządzany z 40 ząbkami czosnku.

Podczas stosowania czosnku należy mieć na uwadze jego uczulające - w niektórych przypadkach - właściwości, jak również sporadycznie niekorzystny wpływ na wątrobę.

Historia i pochodzenie

Słowo czosnek pochodzi z języka staroangielskiego garleac, co oznacza włócznia pora. Ojczyzną czosnku jest Azja, powszechnie znany i używany był już w starożytnym Egipcie i Babilonie. Egipcjanie czcili czosnek, który odegrał ważną rolę w ich kulturze. Jego gliniane modele zostały złożone w grobowcu Tutanchamona, a niewolnicy wznoszący piramidy karmieni byli czosnkiem dla zwiększenia ich zdrowia i wytrzymałości. Podobnie greccy i rzymscy wojownicy wspomagali czosnkiem swoje siły przed wojennymi zmaganiami.

Jak używać?

Czosnek idealnie nadaje się do potraw gotowanych, duszonych i smażonych. Podczas smażenia jednak należy uważać, ponieważ poddawany zbyt długo tego rodzaju obróbce termicznej gorzknieje. Dlatego na patelnię wkładamy go na krótko, pod koniec smażenia potrawy.

Aromatyczny czosnek stosujemy, w zależności od rodzaju dania, które przygotowujemy – w postaci pojedynczych ząbków (obranych lub nie), lub rozdrobniony. Nie obrane ząbki będą wspaniałe, jeśli upieczemy je wraz mięsem lub warzywami. Osłonięte z zewnątrz łupinką zyskają wówczas kremową konsystencję. Część czosnkowego aromatu zostanie zatrzymana wewnątrz, dlatego potrawa przyprawiana czosnkiem w ten sposób będzie miała subtelniejszy smak. A sam czosnek będzie miał smak delikatnie orzechowy. Obrane ząbki czosnku możemy po obróbce termicznej np. rozetrzeć w sosie, w którym były duszone. Rozdrobniony czosnek maksymalnie odda moc swego aromatu. Im drobniej posiekamy czosnek, tym więcej aromatu uzyskamy. Wynika to z chemicznej reakcji, zachodzącej podczas zetknięcia się dużej (bo posiekanej) powierzchni czosnku z powietrzem. W tej postaci, ale surowy - sprawdzi się jako dodatek do sosów zimnych.

Istnieje kilka metod rozdrabniania czosnku. Najprostszą jest użycie wyciskarki do czosnku. Jeżeli będziemy siekać go nożem, przyda się taki o szerokim ostrzu, którym czosnek będzie można rozgnieść.

Jeżeli używamy czosnku suszonego jako zamiennika świeżego, wówczas stosujemy 1/8 łyżeczki w zamian 1 ząbka.

Do czego stosować?

Do zup (zwłaszcza żuru, czerwonego barszczu, pomidorowej), sosów do mięs, warzyw (np. szpinaku) i sałatek.
Wzbogaca smak duszonych mięs: wieprzowiny, jagnięciny, baraniny i drobiu.
Jako dodatek do smażonych i pieczonych ziemniaków, ślimaków, małż i grzybów.
Czosnek jest idealny do aromatyzowania oliwy oraz marynat, a także jako dodatek do twarożku z ziołami. Świeżym ząbkiem czosnku smarujemy gorące grzanki (popularny chleb czosnkowy), w duecie z pomidorami występuje na grzance jako bruschetta. Stosujemy go również do sporządzenia masła czosnkowego.